De impact van promotieonderzoek ‘superdiversiteit in het mbo'

Kennedy Tielman volgde na zijn laboratoriumopleiding een opleiding tot eerstegraads docent scheikunde bij Fontys in Tilburg, studeerde vervolgens scheikunde aan de Universiteit van Utrecht en doceert sinds een jaar of twintig aan de lerarenopleiding waar hij zelf eerder was opgeleid. Van hbo’er via master naar PhD. Wat drijft hem om, naast zijn reguliere werk, nog zoveel kennis te vergaren? Voor het antwoord op die vraag moeten we terug in de tijd.

‘Nadat voltooiing van mijn lerarenopleiding ben ik gaan lesgeven aan een laboratoriumschool. Daar speelden soms issues die verband hielden met culturele diversiteit. Studenten werden dan vaak naar mij gestuurd – ik ben geboren en getogen op Curaçao. Ik deed dan wat ik dacht dat goed was, maar ik had geen onderbouwing voor mijn handelen. Dat gaf me een ongemakkelijk gevoel. Toen ik eenmaal bij Fontys werkte, mocht ik onderzoek doen naar de opzet van diezelfde school waar ik eerder had gewerkt. Dat onderzoek is toen gepubliceerd en zo is het balletje gaan rollen.’

Aandacht van media

In 2017 deed Kennedy een aanvraag voor een promotieonderzoek. Nu, vijf jaar later, is zijn onderzoek af en legt hij de laatste hand aan zijn proefschrift. ‘Drie van de vier deelstudies zijn al in wetenschappelijke bladen gepubliceerd. Daarnaast kreeg het onderzoek al aandacht van diverse dagbladen en wetenschappelijke media zoals Science Guide en MBO Today, en is het gebruikt bij een wetsvoorstel voor de Tweede Kamer. Zelf word ik geregeld uitgenodigd voor lezingen en discussiepanels over diversiteit op universiteiten en scholen.’

In zijn onderzoek, Superdiversiteit in het mbo, bekijkt Kennedy hoe docenten omgaan met spanningen in cultureel diverse klassen en welke competenties daarbij nodig zijn. ‘Ik heb bij een kleine duizend docenten onderzocht in welke situatie zij de meeste spanning ervaren. Ook heb ik beschreven hoe we docenten kunnen helpen om hun competenties te versterken, zodat ze alle studenten gelijke kansen kunnen bieden.’

Spanningen

Over wat voor spanningen en problemen hebben we het precies? Kennedy: ‘Het gaat over de spanningen die docenten soms ervaren in cultureel diverse klassen. Het gaat over diversiteit in de klas, respect, rechtvaardigheid en persoonlijke autonomie. Die vier issues waren mij bekend; hun bestaan wordt bevestigd in mijn onderzoek. Daarnaast heb ik nog een vijfde gevonden: spanning met betrekking tot professionele houding en ethiek.’

Bij die vijfde spanning speelt naast de student en de docent nog een derde partij een belangrijke rol, aldus Kennedy. ‘Dat is de professionele praktijk waar een bepaalde code geldt, bijvoorbeeld een zorginstelling, die bepaalde voorschriften hanteert voor de omgang met patiënten. De student koppelt vanuit zijn eigen opvoeding en achtergrond aan die voorschriften zijn eigen waarden en de docent bevindt zich daartussen. Alle drie de partijen hebben hun eigen referentiekader. Als die samenkomen kan dat spanningen opleveren.’

Meer werkplezier

Wat zijn belangrijkste conclusies zijn houdt Kennedy graag nog even onder de pet, totdat hij zijn verdediging op de universiteit heeft gedaan. ‘Wel kan ik verklappen dat docenten minder last hebben van spanningen die verband houden met culturele diversiteit naarmate ze meer culturele kennis hebben en/of een open houding hebben.’Door zijn promotieonderzoek is Kennedy naar eigen zeggen beter geworden in zijn vak. ‘Nu ik het klappen van de zweep ken, kan ik mijn bachelor- en masterstudenten beter begeleiden bij hún onderzoek. Dat gaat me nu gemakkelijker af en daardoor heb ik nog meer plezier in mijn werk. Daarnaast is er nu bij Fontys een beetje meer kennis van het mbo en meer aandacht voor diversiteit.’

Maatschappelijke plicht

Dat er meer aandacht komt voor diversiteit is volgens Kennedy nodig en nuttig. ‘Onze samenleving wordt cultureel steeds diverser en de krapte op de arbeidsmarkt is ongekend groot. Het is onze maatschappelijke plicht – Fontys For Society – om alle talent in de samenleving te benutten en niemand te verliezen. Dat kan alleen als we alle studenten gelijke kansen bieden, ongeacht hun achtergrond. En dát kunnen we alleen als we weten wat de issues kunnen zijn en ons realiseren dat zich spanningen kunnen voordoen en dat we over de competenties beschikken om daarmee om te gaan. Bewust zijn van je eigen houding en opvattingen helpt al. Dat beïnvloedt je handelen als docent.’

Zodra Kennedy’s proefschrift is verdedigd en gepubliceerd, vind je hier een link naar zijn complete onderzoek, inclusief aanbevelingen.